Φιλοσοφική Ακαδημία
Η Πλατωνική Φιλοσοφική Ακαδημία
Το αριστούργημα του Πλάτωνα που λειτούργησε για αιώνες
και η διαχρονική αξία ενός τέτοιου εκπαιδευτήριου
Η Ακαδημία Πλάτωνος είναι η πιο γνωστή και η περισσότερο φημισμένη από τις φιλοσοφικές σχολές της αρχαίας Αθήνας.
Ο χώρος στον οποίο δραστηριοποιήθηκε ήταν παλαιότερα ένα δημόσιο άλσος αφιερωμένο στον τοπικό ήρωα Εκάδημο όπου, ήδη κατά τα αρχαϊκά χρόνια, λειτούργησε ένα από τα τρία σημαντικά γυμνάσια της πόλης, τα οποία είχαν ως σκοπό την εκγύμναση και τη φυσική εξάσκηση των Αθηναίων εφήβων.
Ο Σωκράτης σύχναζε στην περιοχή, και ο Πλάτων εξασκούσε τη φιλοσοφία σε αυτόν τον χώρο μέχρις ότου, περί το 387 π.Χ., και μετά την επιστροφή του από το πρώτο ταξίδι του στη Σικελία, απέκτησε εκεί κοντά, και προς την κατεύθυνση του Ιππίου Κολωνού, μια σχετικά μικρή ιδιοκτησία. Έκτοτε η διδασκαλία του ταυτίστηκε με την περιοχή της Ακαδημίας. Λέγεται ότι ο ίδιος αφιέρωσε ένα ιερό στις Μούσες μέσα στον χώρο του γυμνασίου, το οποίο ενδεχομένως αποτέλεσε και το επίκεντρο της διδακτικής του δράσης.
Ο διάδοχός του Σπεύσιππος προσέθεσε κατόπιν εκεί αγάλματα των Χαρίτων, ενώ αργότερα, ένας θαυμαστής της πλατωνικής φιλοσοφίας από την Περσία εγκατέστησε μια προτομή του ίδιου του Πλάτωνος, ενδεχομένως στον περίγυρο του τάφου του φιλοσόφου, ο οποίος βρισκόταν στην περιοχή.
Η σχολή εξακολούθησε να λειτουργεί για τρεις περίπου αιώνες στον ίδιο χώρο, και σε αυτήν σπούδασαν και δίδαξαν μερικοί από τους σπουδαιότερους φιλοσόφους και επιστήμονες της ύστερης κλασσικής και της Ελληνιστικής περιόδου, όπως ο Αριστοτέλης, ο Ξενοκράτης, ο Ηρακλείδης ο Ποντικός, ο Εύδοξος ο Κνίδιος, ο Πολέμων, ο Αρκεσίλαος, ο Καρνεάδης, ο Φίλων ο Λαρισσαίος και ο Χαρμάδας.
Η διδασκαλία στη σχολή περιλάμβανε όλους τους κλάδους της φιλοσοφίας, τη διαλεκτική, τα μαθηματικά, την αστρονομία, τις φυσικές επιστήμες, την πολιτική θεωρία και τη μουσική, ενώ η διαδοχή στην ηγεσία της γινόταν με εκλογή μεταξύ των βασικών μελών της, των λεγόμενων “εταίρων”. Η πορεία της διακρίνεται από μεγάλη ποικιλία ολωσδιόλου διαφορετικών μεταξύ τους θεωρητικών τάσεων και φιλοσοφικών κατευθύνσεων, απηχώντας έτσι το πνεύμα ελεύθερης, απροκατάληπτης και αδογμάτιστης έρευνας που κυριαρχούσε στους κόλπους της.
Από τα μέσα του 3ου αι. π.Χ. και μετά υιοθέτησε στη φιλοσοφία της μια σκεπτικιστική στάση που την έφερε σε απευθείας σύγκρουση με τις αντίπαλές της “δογματικές” σχολές, και κυρίως με τον Στωικισμό. Γνώρισε μεγάλη ακμή και αναγνώριση όχι μόνο στα όρια της πόλης, αλλά σε ολόκληρη την οικουμένη, με αποτέλεσμα να μαθητεύσουν σε αυτήν προσωπικότητες απ’ όλον τον γνωστό τότε κόσμο, όπως, για παράδειγμα, ο διάσημος Ρωμαίος ρήτορας Κικέρων.
Απ’ ό,τι φαίνεται, περί το 86 π.Χ. και κατά τη διάρκεια του Μιθριδατικού πολέμου, τα στρατεύματα εισβολής του Ρωμαίου στρατηγού Σύλλα κατέστρεψαν το άλσος και τον ευρύτερο χώρο της Ακαδημίας, με αποτέλεσμα να διακοπεί η εκεί φιλοσοφική δραστηριότητα. Έκτοτε, και ως το τέλος του αρχαίου κόσμου, η πλατωνική φιλοσοφία υπηρετήθηκε στην πόλη της Αθήνας από ανεξάρτητους καθηγητές οι οποίοι ονόμαζαν τους εαυτούς τους Πλατωνικούς διδασκάλους ή διαδόχους, χωρίς όμως να εμφανίζονται ως θεσμικοί συνεχιστές της σχολής της Ακαδημίας. Η περιοχή όπου αναπτύχθηκε η δράση της παρέμεινε πάντως χώρος μνήμης και λατρείας ως τα χρόνια των τελευταίων εκπροσώπων του Πλατωνισμού στην Αθήνα κατά τον 6ο αι. μ.Χ.
Δυστυχώς την γνώση την καταστρέφουν αυτοί που θέλουν να έχουν την εξουσία. Κρατούν τους ανθρώπους αλυσοδεμένους μέσα στο σπήλαιο της συνειδήσεως τους δείχνοντας τους μια πλαστή εικόνα του τι είναι ζωή τι είναι δίκαιον. Ξεχνούν όμως ότι η γνώση είναι ένας ήλιος τον οποίον είναι αδύνατον να τον κρύψουν.
ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ ΜΑΣ
Οι Εκδόσεις Τριήρης έχουν ως σκοπό παράλληλα με την φιλοσοφική ομάδα του Ορφικού Κύκλου να προσπαθήσουν στα πλαίσια της εξελίξεως της επιχειρήσεως των Εκδόσεων Τριήρης να δημιουργήσουν στον βαθμό του εφικτού μια Φιλοσοφική Ακαδημία στα πρότυπα της αρχαίας πλατωνικής με μια μεγάλή βιβλιοθήκη και αίθουσες διδασκαλίας έτσι ώστε η φιλοσοφία και η αρχαιά μας ελληνική κληρονομιά να γίνει κτήμα όλων των Ελλήνων σήμερα, αναβαθμίζοντας την ποιότητα ζωής αλλά και την εσωτερική ψυχική γνώση.
Θεμιστοκλής Γιώργος Παπαδόπουλος (θεσσαλός)
Επικοινωνια Τα βιβλία μας