Η αρπαγή της Περσεφόνης ο μύθος και η γνώση που μεταφέρει

Ο μύθος

Η Περσεφόνη ήταν κόρη της Θεάς Δήμητρας και Θεού Δία… Ήταν ο καρπός μιας μεγάλης συμπαντικής και φυσικής ένωσης των δυο δυνάμεων όπου αποτέλεσε και την μεγαλύτερη μυητική ιστορία στον ελληνικό κόσμο.

Όσο μεγάλωνε η Περσεφόνη, μεγάλωνε και η ομορφιά της.

Ό θεός Άδης, όταν την είδε την ερωτεύτηκε κεραυνοβόλα και αποφάσισε να την κλέψει. Σύμφωνα με τον Ομηρικό ύμνο προς τη Θεά Δήμητρα, η νεαρή Περσεφόνη μάζευε λουλούδια στο Νύσιο πεδίο. Τη συντρόφευαν, η Αθηνά, η Άρτεμης και οι Ωκεανίδες νύμφες. Ανέμελη η Περσεφόνη, απομακρύνθηκε από τη συντροφιά της, αναζητώντας το πιο όμορφο λουλούδι. Όταν λοιπόν ενθουσιάστηκε από ένα όμορφο λουλούδι έναν νάρκισσο έσκυψε να το πιάσει, η γη τότε χωρίστηκε στη μέση και από τα έγκατα της εμφανίσθηκε ένα άρμα.

Οδηγός ήταν ο Πλούτωνας, που με το ένα χέρι κρατούσε τα χαλινάρια των αλόγων και με το άλλο άρπαξε την πανέμορφη κοπέλα. Οι κραυγές της δεν ακούστηκαν από κανένα και η Περσεφόνη κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο. Η Δήμητρα όταν αντιλήφθηκε την απουσία της κόρης της άρχισε να την ψάχνει μέρα και νύχτα μα μάταια, δεν μπορούσε να την βρει.

Από τη λύπη της, η γη και οι καλλιέργειες άρχισαν να μαραζώνουν.

Μετά από καιρό, ο Ήλιος που έβλεπε τα πάντα απ’ τον ουρανό, λυπήθηκε τη θεά και της είπε που βρισκόταν η κόρη της. Η Δήμητρα απαίτησε να επιστραφεί η Περσεφόνη, αλλιώς δεν θα άφηνε τη γη να ξανανθίσει. Οι άνθρωποι χάνοντας τις καλλιέργειες τους την τροφή τους άρχισαν να ζητούν βοήθεια από τον θεό Δία.

Ο Δίας, παρακινημένος απ’ τις ικεσίες των ανθρώπων που πεινούσαν, διέταξε τον Πλούτωνα να ελευθερώσει την Περσεφόνη. Ο Θεός Άδης δεν είχε άλλη επιλογή απ’ το να υπακούσει, δεν όμως ήθελε να χάσει την Περσεφόνη για πάντα. Τότε σκέφτηκε έναν τρόπο έτσι ώστε να την κρατήσει μαζί του. Της πρόσφερε λοιπόν να φάει ένα ρόδι.

Ο κανόνας του κάτω κόσμου ήταν σαφής αν η κοπέλα κατανάλωνε τροφή στον Κάτω Κόσμο, θα δενόταν μαζί του και δεν θα μπορούσε να φύγει. Η Περσεφόνη έφαγε έξι σπόρια και επισφράγισε τη μοίρα της.

Όταν το έμαθε η Δήμητρα, έγινε έξαλλη και για να την ηρεμήσει, ο Δίας πρότεινε ένα συμβιβασμό.

Για κάθε σπόρο που έφαγε, η Περσεφόνη θα έμενε και ένα μήνα στον Άδη. Έτσι η κοπέλα θα περνούσε το μισό χρόνο δίπλα στην μητέρα της και τον άλλο μισό με τον Πλούτωνα.

Η θεά Δήμητρα αποδέχτηκε την απόφαση, αλλά δεν ξεπέρασε ποτέ τον χαμό της κόρη της. Έκτοτε τους έξι μήνες που η Περσεφόνη βρισκόταν στον Άδη, η Δήμητρα πενθούσε και μαζί της πενθούσε και η φύση. Τα δέντρα έχαναν το φύλλωμά τους, οι καλλιέργειες ασθενούσαν και βαρύς χειμώνας έπεφτε στη γη. Όμως, όταν η Περσεφόνη επέστρεφε στη μητέρα της, η χαρά της Δήμητρας πρασίνιζε τη γη και άνθιζε τα φυτά.

Ο μύθος της Περσεφόνης αναφέρεται από τον Ησίοδο και στον ομηρικό ύμνο προς τιμήν της θεάς Δήμητρας. Η Δήμητρα και η Περσεφόνη λατρεύονταν στα Ελευσίνια Μυστήρια. Σύμφωνα με τον μύθο, η Δήμητρα έφτασε στην Ελευσίνα, όταν αναζητούσε την κόρη της. Την είδαν οι κόρες του βασιλιά Κελεού, αλλά δεν την αναγνώρισαν, ταλαιπωρημένη και μαυροφορεμένη όπως ήταν. Η θεά δεν αποκάλυψε την ταυτότητά της και άκουσε τις κοπέλες, που παραπονιόντουσαν ότι οι γονείς τους δεν μπορούσαν να αναθρέψουν τον νεογέννητο γιο τους, Δημοφώντα. Η Δήμητρα προσφέρθηκε να μεγαλώσει το παιδί και μάλιστα να το κάνει αθάνατο. Για να το καταφέρει, άλειφε το κορμί του με αμβροσία και έτσι προστατευμένο, τον έριχνε μέσα στη φωτιά. Κάθε βράδυ το μωρό καιγόταν και κάθε πρωί, η θεά το έβγαζε απ’ φωτιά. Κάποια στιγμή όμως, την είδε η μητέρα του παιδιού και τρομοκρατήθηκε. Έτρεξε και έβγαλε το μωρό από τη φωτιά και άρχισε να φωνάζει στη Δήμητρα.

Τότε η Θεά αποκάλυψε την πραγματική της ταυτότητα στη θνητή γυναίκα, η οποία αμέσως ζήτησε συγχώρεση. Η Δήμητρα διέταξε να χτιστεί ένας λαμπρός ναός προς τιμήν της, όπως κι έγινε έτσι η περιοχή αφιερώθηκε στη λατρεία της Θεάς….

Είμαι ο Θεμιστοκλής θεσσαλός και πριν από 15 χρονιά όταν δημιούργησα την φιλοσοφική ομάδα του ορφικού κύκλου ο μύθος της αρπάγης της Περσεφόνης ήταν αυτός που με έκανε να καταλάβω πολλά για την ζωή και όχι μόνο. Η ανάλυση του με έκανε να γράψω πάνω από 300 σελίδες αλλά εδώ θα προσπαθήσω να κάνω μια μικρή αλλά ουσιώδη περίληψη.

Όλα ξεκινούν από την γέννηση της Περσεφόνης η οποία ήταν καρπός της ένωσης του θεού Δια και της θέας Δήμητρας. Γνωρίζουμε από τους ορφικούς ύμνους και την ανάλυση των ιδιοτήτων του θεού Δια και της θέας Δήμητρας τι αντιπροσωπεύουν. Ο θεός Δίας είναι η φλόγα της ζωής ( προσωνύμιο ζην, ευ ζην, Ζήνας) μέσω της ζεύξης και της διαίρεσης ( το πλήρες ονομαστού ΔΙΑΣ-ΖΕΥΣ) των δυο αντίθετων (αρσενικό και θρυλικό). Η θεά Δήμητρα είναι η τροφός της ζωής, δηλαδή ως προστάτιδα της φύσεως τρέφει όλα τα έμβια οντά δίνοντας τους ενέργεια και την δυνατότητα να μεγαλώνουν και να εξελίσσονται.

Η Περσεφόνη λοιπόν είναι η προσωποποίηση των δυο αυτών δυνάμεων μαζί. Είναι η προσωποποίηση του κύκλου της ζωής που καθοδηγεί το κάθε θνητό ον σε όλη του την ζωή.

Χωρίζοντας τον μύθο σε ενότητες η Περσεφόνη καθώς καθοδηγεί κάθε έμβιο ον σε όλη την θνητή του ζωή ήταν αναπόφευκτη η ένωση της με τον θεό Άδη έτσι ώστε να σηματοδοτεί και το τέλος αυτής. Καθώς όπως λέγει ο μύθος ο θεός Άδης ερωτεύτηκε την Περσεφόνη και την έκλεψε οδηγώντας την μαζί του στον κάτω κόσμο. Άρα λοιπόν η ζωή ξεκινά με την γέννηση, ακολουθεί ο κύκλος της και καταλήγει στον θάνατο.

Η θεά Δήμητρα η Περσεφόνη και ο κύκλος της ζωής.

Όπως έχουμε πει οι περισσότεροι μύθοι έχουν δυο συμβολισμούς , τον φυσικό συμβολισμό και τον συμπαντικό οι οποίοι είναι άρρητα συνδεδεμένοι.

Φυσικός συμβολισμός

Στις περισσότερες αναλύσεις θα δείτε την πρώτη εκδοχή ότι η αρπαγή της Περσεφόνης είναι η καταλυτική γνώση που συμβολίζει την εναλλαγή των εποχών στην γη και την αλλαγή της κλιματικής συμπεριφοράς της φύσης, λόγω του πένθους της θέας Δήμητρας για τον χαμό της κόρης της και την τροπή που πηρέ η ιστορία αυτήν με τα έξι σποριά ροδιού που έφαγε η Περσεφόνη και έδεσε την μοίρα της για έξι μήνες του έτους με τον θεό Άδη.

Στην αρχαιότητα, το ρόδι συμβόλιζε τους δεσμούς του γάμου που ούτε θεός, ούτε θνητός μπορούσε να σπάσει. Άρα ο κύκλος των εποχών στην γη θα γίνεται συνεχώς και αιωνίως.

Συμπαντικός συμβολισμός

Εκτός από την εναλλαγή των εποχών, ο μύθος της Περσεφόνης είναι βαθιά συνδεδεμένος με την σχέση ζωής και θανάτου. Η Περσεφόνη ως Κόρη συμβολίζει την χαρά της ζωής που στο ξεκίνημα της είναι απλή και ανέμελη όπως ένα μικρό παιδάκι παίζει τρέχει χωρίς έγνοιες και προβληματισμούς, χωρίς υπαρξιακά ερωτήματα, όπως η Περσεφόνη οπού περνάει τον χρόνο της ανάμεσα σε ανθισμένα λουλούδια και δέντρα που καρποφορούν. Η μεταμόρφωση της Περσεφόνης μετά την αρπαγή της και την στέψη της σε βασίλισσα του Άδη, συμβολίζει την μετάβαση των ψυχών από την ζωή στον θάνατο.

Αυτή η αλλαγή, ο κύκλος από την γαία στον Άδη και πάλι ξανά από την γαία στον Άδη είναι πλέον ένας υποχρεωτικός δρόμος για την Περσεφόνη και δεν επιδέχεται αλλαγής. Η κατάβαση και η ανάβαση της Περσεφόνης είναι μια συνεχής διαδικασία. Η διαδικασία ακολουθεί μια κυκλική πορεία και όχι γραμμική και είναι ακριβώς η ιδιά που ακολουθεί και η ιδιά μας η ψυχή.

Το χώμα δηλαδή η αφετηρία(Ηλύσια πεδία), που χωρίζει το βασίλειο των ζωντανών από το βασίλειο των νεκρών, φροντίζει ώστε η ζωή να ξαναρχίζει μετά τον θάνατο όπως ο καρπός που πέφτει στο χώμα σαπίζει, και από τους σπόρους του ξεπηδά μια νέα μορφή ζωής.

Εδώ το ροδί συμβολίζει πλέον τους δεσμούς που έχει η ύλη με την ψυχή διότι μόνο με την ενσάρκωση η ψυχή μπορεί να εξελιχθεί, μέσα από τις εμπειρίες της αποκτά και τις γνώσεις που αποκομίζει, χτίζοντας την νοημοσύνη της και την λογική της, ενώ από τις οδύνες αλλά και τις χαρές το κάθε συναίσθημα δηλαδή χτίζει τον χαρακτήρα της.

Αυτό είναι ο λόγος φίλοι μου που ότι συμβαίνει στην ζωή μας πρέπει να αποτελεί και ένα μάθημα ψυχής. Πάντα σε οτιδήποτε συμβεί έχουμε την ψυχική δύναμη να το αντιμετωπίσουμε βγαίνοντας ποιο σοφοί και ποιο δυνατοί.

Αυτός ο μύθος είναι και ο θεμέλιος λίθος των ελευσίνιων μυστήριων που δυστυχώς όμως δεν γνωρίζουμε πολλές πληροφορίες για το τι συνέβαινε μέσα στο υπόγειο ιερό του ναού της θέας Δήμητρας. Όλοι όσοι είχαν μυηθεί τόσο στα μικρά όσο και στα μεγάλα ελευσίνια έπαιρναν ισόβιο όρκο σιωπής και η ποινή αποκάλυψης ήταν ο θάνατος.

Σήμερα εμείς λοιπόν καλούμαστε ως Έλληνες να κάνουμε κάτι πολύ δύσκολο. Να προσπαθήσουμε να φτάσουμε στο ύψιστο επίπεδο την ψυχή μας χωρίς την καθοδήγηση του ιερού μυητικού λογού του ναού της θέας μας Δημητρός στην Ελευσίνα.

Θα τα καταφέρουμε γιατί όπως λέω πάντα η ελληνική ψυχή πάντα βρίσκει τον δρόμο της ότι και αν συμβεί.

Θεμιστοκλής Θεσσαλός